De bescherming van de consument

Als je een consumentenkredietovereenkomst wil sluiten, biedt de wet op het consumentenkrediet je bescherming vanaf de reclame voor het krediet tot aan de ondertekening en uitvoering van de kredietovereenkomst.

De reclame

De bescherming begint nog vóór de overeenkomst wordt gesloten, met name reeds vanaf de reclame voor een krediet. Alle reclame voor een consumentenkrediet moet inderdaad aan welbepaalde voorwaarden voldoen. Zij moet meer bepaald melding maken van de identiteit en de adresgegevens van de adverteerder, verduidelijken om welke kredietvorm het gaat en de kredietvoorwaarden vermelden. Wanneer een interestvoet of een cijfer met betrekking tot de kosten van het krediet genoemd worden, moet eveneens, op een goed zichtbare wijze, andere informatie worden verstrekt zoals het "jaarlijks kostenpercentage" (JKP), de debetrente, het kredietbedrag en de looptijd van het krediet. In de reclame moet aan de hand van een representatief voorbeeld ook worden uitgelegd welke kosten aan het krediet zijn verbonden.

De volgende boodschap moet altijd worden opgenomen in de reclame voor een krediet: 'Let op, geld lenen kost ook geld'.

En wanneer het krediet zogenoemd gratis is, dan is het verboden de vermelding "gratis krediet" of een gelijkaardige vermelding in de reclameadvertentie op te nemen. Er moet worden vermeld dat het jaarlijkse kostenpercentage 0% bedraagt. Bovendien zal in de reclame eveneens melding moeten worden gemaakt van de eventuele voordelen die toegekend worden aan personen die contant betalen. Denk eraan dat de prijs van het goed of de dienst die je in geval van aankoop op krediet met een JKP van 0 % wordt gevraagd, dan gelijk moet zijn aan de prijs die in geval van contante betaling zou gevraagd worden.

Bovendien verbiedt de wet specifiek reclame :

• die een consument die het hoofd niet kan bieden aan zijn schulden, aanzet tot het opnemen van krediet;
• die het gemak of de snelheid benadrukt waarmee het krediet kan worden verkregen;
• die aanspoort tot hergroepering of centralisatie van lopende kredieten, of waarin staat dat de lopende kredietovereenkomsten weinig of geen rol spelen bij de beoordeling van een kredietaanvraag;
• die verwijst naar een erkenning of een inschrijving met betrekking tot consumentenkrediet;
• die, door verwijzing naar het maximale jaarlijkse kostenpercentage of naar de wettelijkheid van de toegepaste kostenpercentages, de indruk wekt dat die kostenpercentages de enige zijn die kunnen worden toegepast.

Leuren voor kredietovereenkomsten

Je bent ook beschermd tegen leuren voor kredietovereenkomsten.

In principe is leuren voor kredietovereenkomsten aan de woonplaats en op de werkplaats van de consument verboden. Dit houdt in dat, behalve wanneer je zelf schriftelijk een vertegenwoordiger hebt uitgenodigd, niemand aan je deur mag komen aanbellen om je vervolgens een kredietovereenkomst te laten ondertekenen, bijvoorbeeld voor de financiering van het product dat die persoon wenst te verkopen.
Ook wanneer men je eerst telefoneert om een bezoek voor te stellen, wordt dit als leurhandel beschouwd.

Zo is het eveneens verboden je thuis of op je werkplaats een aanbod tot het sluiten van een overeenkomst toe te zenden, indien je dit niet vooraf hebt gevraagd.

Bovendien is het verboden een kredietvoorstel aan te bieden in het kader van een door een verkoper georganiseerde uitstap, tenzij duidelijk en vooraf kenbaar werd gemaakt dat de uitstap de verkoop van goederen of diensten tot hoofddoel had.

Onderzoek van de kredietaanvraag

Je bescherming gaat verder bij de onderhandeling van het krediet.

Zodra je een kredietaanvraag bij een kredietgever of een kredietbemiddelaar hebt ingediend, heeft deze een verplichting tot informatieverstrekking en raadgeving. Hij moet je de nodige informatie in verband met de beoogde kredietovereenkomst verschaffen en het krediet zoeken dat het best aan je persoonlijke situatie is aangepast.

De kredietgever en de kredietbemiddelaar moeten bovendien een solvabiliteitsonderzoek doen om na te gaan of je in staat zal zijn het krediet terug te betalen. Dat onderzoek gebeurt op basis van de inlichtingen die je hen zal verschaffen en op basis van de raadpleging van verschillende bestanden door de kredietgever (interne bestanden van de kredietgever zelf, de Centrale voor Kredieten aan particulieren van de Nationale Bank van België). In voorkomend geval zal de kredietgever ook zijn kredietverzekeraar contacteren om na te gaan of die ermee akkoord gaat om de overeenkomst te verzekeren die jij wenst te sluiten (opgelet : een kredietverzekering is een verzekering die de kredietgever voor eigen rekening aangaat. Zij mag niet worden verward met de schuldsaldoverzekering of andere gelijkaardige verzekeringen waarvan sprake in hoofdstuk VII).

Opgelet, om de kredietgever en de kredietbemiddelaar in staat te stellen jouw financiële situatie en terugbetalingsmogelijkheden correct in te schatten, heb je niet alleen de plicht hen de gevraagde inlichtingen te verstrekken, maar ook juiste en volledige inlichtingen te verschaffen, zonder te liegen of zaken te verzwijgen. Je moet dus echt een open boek zijn over je daadwerkelijke terugbetalingsmogelijkheden, zonder je inkomsten groter voor te stellen dan ze in werkelijkheid zijn of uitstaande schulden te verzwijgen. Met andere woorden, gedraag je als een kredietnemer met verantwoordelijkheidszin.

Sluiten van de overeenkomst

Een kredietovereenkomst is gesloten zodra alle partijen hebben getekend. Jouw handtekening moet worden voorafgegaan door de vermelding "gelezen en goedgekeurd voor ... euro terug te betalen" (voor verrichtingen op afbetaling) of de vermelding "gelezen en goedgekeurd voor ... op krediet" (voor kredietopeningen).
Je zal ook de datum en het precieze adres van de ondertekening van het contract moeten vermelden. Bovendien zullen alle partijen met een "onderscheiden belang" (bijvoorbeeld de kredietgever en de kredietnemer hebben een onderscheiden belang) een exemplaar van het contract moeten ontvangen.

Vergeet ook niet dat de kredietovereenkomst een hele reeks vermeldingen moet bevatten, zoals bijvoorbeeld de identiteit en de adresgegevens van de partijen, met inbegrip van die van de kredietbemiddelaar, het ontleende bedrag, het bedrag van de maandtermijn, het totaal terug te betalen bedrag, of nog, het JKP. De overeenkomst moet eveneens (behalve voor de kredietopeningen) een aflossingsplan bevatten dat voor elke terugbetaling het bedrag van het afgeloste kapitaal en van de kosten van het krediet vermeldt, evenals het schuldsaldo na iedere betaling.
Zolang je het contract niet hebt ondertekend, mag je geen enkele som krijgen. De kredietgever mag je dus het geld niet op voorhand ter beschikking stellen om je zodoende onder druk te zetten om te tekenen. Mocht hij dit toch doen, dan zou je het geld mogen houden zonder het te moeten terugbetalen. Het kredietbedrag mag je niet rechtstreeks in baar geld of contant worden uitbetaald, maar moet via een overschrijving op jouw rekening ter beschikking worden gesteld.

Bedenktijd

Wettelijk heb je recht op een bedenktijd van 14 dagen na de ondertekening van de overeenkomst. Tijdens die periode kan je het krediet nog opzeggen, zonder vermelding van een reden, door een aangetekende brief aan de kredietgever te zenden.

Opgelet : indien je gebruik maakt van het recht om van de overeenkomst af te zien, moet je de ontvangen sommen of goederen teruggeven en interesten betalen voor de betrokken periode.

Borgstelling

Als je wordt gevraagd om borg te staan voor een krediet dat door een ander persoon wordt aangegaan, houdt dit in dat je kunt worden verplicht zelf het krediet terug te betalen wanneer de kredietnemer niet meer betaalt. Het is dus een uiterst belangrijke verbintenis waarover goed moet worden nagedacht. Bedenk goed of je de betalingen zal aankunnen wanneer de persoon waarvoor je borg staat, ze niet meer zou uitvoeren.
Net zoals voor de hoofdontlener zal de kredietgever een inschatting maken van jouw financiële situatie en terugbetalingsmogelijkheden, wat meteen inhoudt dat ook jij eerlijk het spel van volledige openheid zal moeten spelen om hem in staat te stellen je toestand correct in te schatten.

Ook hier zorgt de wet voor bijkomende bescherming. Als potentiële borg moet je een exemplaar van de kredietovereenkomst ontvangen en moet je je enkel voor een welbepaald bedrag verbinden. Naderhand zal je door de kredietgever moeten worden geïnformeerd over iedere wijziging van de overeenkomst, alsook over iedere achterstand van twee betalingen of één vijfde van het totaal terug te betalen bedrag. Je zal ook erover moeten worden ingelicht wanneer aan de hoofdontlener aan wie het krediet werd verstrekt, betalingsfaciliteiten werden toegekend. Bovendien kan je aangesproken worden indien de hoofdontlener niet terugbetaalt.

Onthoud tot slot dat wanneer je je borg hebt gesteld voor een kredietovereenkomst van onbepaalde duur, je borgstelling beperkt zal zijn tot 5 jaar. Die termijn zal enkel met jouw toestemming kunnen worden hernieuwd.

Bescherming van de persoonlijke levenssfeer

De wet beschermt eveneens jouw persoonlijke levenssfeer.

In het kader van de totstandkoming van de kredietovereenkomst mag de kredietgever gegevens betreffende jouw persoonlijke levenssfeer gebruiken, enkel indien die hem daadwerkelijk in staat stellen je financiële toestand en je terugbetalingsmogelijkheden te beoordelen.

Jij hebt dan weer het recht de jou betreffende gegevens te kennen die in de verschillende bestanden zijn opgenomen en ze te laten verbeteren, mochten ze fout zijn. Dit recht op toegang en verbetering kan worden uitgeoefend via een schriftelijk verzoek te zenden aan de verantwoordelijke van het bestand, onder toevoeging van een recto/verso fotokopie van je identiteitskaart als bewijs van je identiteit.